Hoe ondersteun je kwetsbare jeugd in overgang naar volwassenheid?
Om de professionele ondersteuning van kwetsbare jeugd in de overgang naar volwassenheid te verbeteren starten onderzoekers van de onderzoeksgroep Welzijn & Empowerment (kenniscentrum De Gezonde Samenleving) een onderzoek in drie steden: Haarlem, Rotterdam en Amsterdam. Donderdag 1 februari was de startconferentie met alle betrokken partners in het OZW-gebouw in Amsterdam.
Het onderzoek wordt in samenwerking met het Verwey-Jonker Instituut uitgevoerd in de steden Amsterdam, Haarlem en Rotterdam in het kader van een RAAK-PRO-subsidie. De gemeenten en ook jongerenwerk, jeugdhulp, het mbo, collega-hogescholen in de drie steden en het Nederlands Jeugdinstituut zijn nauw betrokken. Roel van Goor, projectleider van het onderzoek en associate lector Leefwerelden van Jeugd, tijdens de startconferentie: “Door de samenstelling en organisatie van het onderzoek kunnen we het probleem vanuit verschillende perspectieven belichten en met integrale oplossingen komen. Dit onderzoek heeft als missie jongeren binnenboord te houden die al vroeg in hun volwassen leven buiten de boot dreigen te vallen.”
Leefwereld van de jongeren
Het realiseren van ondersteuning van kwetsbare jeugd die de wettelijke volwassenheid bereikt is al langer een lastige opgave. Ze hebben ondersteuning nodig, maar komen er alleen voor te staan als de jeugdhulp (pleegzorg, jeugdbescherming) op 18-jarige leeftijd eindigt. Een groep kwetsbare jongeren dreigt hierdoor maatschappelijk aan de kant te komen staan. Ze hebben nog niet geleerd geheel op eigen benen te staan en ontwikkelen hierdoor al snel problemen op diverse terreinen, van huisvesting, schulden, tot het afbreken van de opleiding.
Het onderzoek richt zich op de vraag hoe de ondersteuning door professionals beter kan aansluiten bij de leefwereld van deze groep jongeren en hoe versnippering van het ondersteuningsaanbod kan worden tegengegaan. Integrale, doorlopende professionele ondersteuning die aansluit bij de leefwereld van de jongeren is de inzet. Sinds de decentralisatie van de jeugdzorg zijn gemeenten nu belangrijke spelers hierin.
Ellie Miedema, regisseur Integraal van de gemeente Amsterdam tijdens de startconferentie: “We hebben binnen de gemeente inmiddels 29 projecten lopen binnen dit thema en hebben hierin met heel veel partners en domeinen te maken. We moeten nu prioriteiten stellen en focussen op zes integrale actielijnen waarin we elkaars kracht beter benutten om een doorgaande lijn van hulp te kunnen bieden na 18 jaar. We zijn ook landelijk in gesprek om de pleegzorg op te rekken naar 21 jaar. Onze visie is: laat kwetsbare jeugd bij problemen niet los maar hou ze vast.”
Wilma Jansen, bij het onderzoek betrokken vanuit de gemeente Rotterdam: “Het is mooi dat vooral ook de jongeren betrokken zijn bij dit onderzoek: wanneer gaat het goed met ze en wat draagt daaraan bij? Welke oplossingen werken voor hen, wat vinden ze van de hulp en ondersteuning. Ook in de preventieve sfeer heb je behoefte aan kennis waarmee je jongeren kunt versterken: waar hebben ze steun aan, hoe zet je ze in hun kracht?”
Dit onderzoek heeft als missie jongeren binnenboord te houden die al vroeg in hun volwassen leven buiten de boot dreigen te vallen.
Opbouwen van veerkracht
Het onderzoek is zowel kwantitatief als kwalitatief van opzet, waarbij zoveel mogelijk jongeren voor langere tijd worden gevolgd. De onderzoekers willen inzicht krijgen in wat er allemaal gebeurt in de levens van jongeren als zij de overgang naar volwassenheid maken. Harrie Jonkman van het Verwey-Jonker Instituut: “We onderzoeken hoe veerkracht zich manifesteert bij jongeren en hoe zich dat ontwikkelt, waar jongeren steun zoeken en hoe ze die ervaren en wat hen helpt bij zaken als het afronden van een opleiding, het omgaan met geld, of het vinden van een woning of werk. Dit alles bij elkaar moet concrete handvatten opleveren voor zowel beleid als voor de praktijk van de professionele ondersteuning. Gedurende het onderzoek blijven we resultaten en ervaringen uitwisselen met alle betrokken partijen, zodat we niet alleen een dik onderzoeksrapport aan het einde van de rit hebben.”
Werkveld en onderwijs betrekken
Binnen het onderzoek wordt niet alleen nauw samengewerkt met het werkveld, maar ook met de hbo-opleidingen. Jeroen de Wit, clustermanager Pedagogiek en Social Work in Amsterdam benadrukt in zijn presentatie het belang van verbinding van het onderzoek met het onderwijs. Docent-onderzoeker Mark van Dijk onderstreept dit: “Door mijn deelname aan het onderzoek krijg ik als docent weer zicht op wat er echt speelt in de praktijk, net als toen ik zelf werkte als professional”. Mieke van Heerebeek, docent-expert van de opleiding Pedagogiek, vult aan: “Studenten Pedagogiek en Social Work worden betrokken bij het doen van interviews en het afnemen van vragenlijsten. Ze leren zo contact te maken met jongeren én doen daarbij onderzoekservaring op”.
De Gezonde Samenleving
Van Goor: “Dit onderzoek vertrekt bij het perspectief en de levens van de jongeren. De focus ligt niet op de problemen en beperkingen, maar bij wat zij nodig hebben om hun leven op de rails te houden. Zowel professionele als informele ondersteuning speelt daarin een cruciale rol”. Het onderzoek ligt daarmee in het verlengde van De Gezonde Samenleving, de visie van het domein Gezondheid, Sport en Welzijn. “Voor het realiseren van integrale ondersteuning voor jeugd in overgang naar volwassenheid is het van belang dat professionals leren aan te sluiten bij informele steun en interprofessioneel samen te werken over de grenzen van hun eigen instelling en discipline. Dit onderzoek moet ons meer inzicht geven in hoe beleid, werkveld en opleidingen eraan kunnen bijdragen dat dit gerealiseerd wordt”.