Leren van elkaar: fouten durven maken in de Haagse Schilderswijk
Onlangs was ik te gast bij meester Krijn in de Schilderswijk in Den Haag. Krijn Vermaas is van huis uit sociaal werker, maar geeft sinds zijn pensionering bijles aan leerlingen uit groep 7 en 8 in het Stagehuis Schilderswijk aan de Teniersstraat. Wij kwamen met elkaar in contact omdat hij graag de poster van Inholland (leren = fouten durven maken), in zijn lokaal wilde hangen. Het maakte mij nieuwsgierig naar het Stagehuis en waarom deze woorden voor de leerlingen van meester Krijn betekenisvol zijn.
Jet de Ranitz en meester Krijn.
Op een dinsdag aan het eind van de middag mocht ik aanschuiven in de klas. De leerlingen waren onrustig, maar Meester Krijn hield de wind eronder. Ze moesten nog even de oefening afmaken toen ik binnenkwam; daarna mochten ze stoom afblazen buiten op het plein met voetballen. Na de pauze kwam het laatste onderdeel: woordenschat. Niet alleen spelling, maar ook betekenis opzoeken op de computer of in een woordenboek. Mij viel op hoe serieus ze bezig waren, terwijl het ondertussen toch al tegen zessen liep.
Krullen en likes
Al zitten deze leerlingen in groep 7 en 8, hun achterstanden zijn behoorlijk. Meester Krijn gebruikt daarom veel stof van groep 5, en die stof is niet makkelijk voor hen. Hij legde me uit dat het toegeven dat je iets nog niet snapt, moeilijk is voor de kinderen. Ze schamen zich ervoor.
Kinderen motiveren lukt het best met krullen en likes. Daarom zegt meester Krijn nooit “Je had 5 fout”. Nee, het is: “Je hebt 25 van de 30 goed!” Daarom krijgen ze in de bijles veel complimenten als ze iets goed hebben gedaan en nog meer als ze hun eigen fouten in het gemaakte huiswerk hebben kunnen vinden. De meeste complimenten worden echter gegeven als ze toegeven dat ze er niks van begrijpen. Want dat is de grootste stap. Het werkt: na een tijdje verliezen de leerlingen hun schroom en gaan sneller vooruit. Ik snap nu wel waarom onze poster een snaar raakte. Meester Krijn zag hem op de glasbak toen hij flessen ging wegbrengen en dacht meteen aan zijn klas.
Met heel veel positieve feedback, ondersteuning en een beetje streng zijn, daagt hij kinderen uit om zichzelf te verbeteren. Het duurt altijd even voor ze durven te leren, maar na een tijdje verliezen ze hun schroom en gaan sneller vooruit.
De leerlingen komen graag. Officieel wordt er om 17:00 uur gestart, maar ze zijn er vaak al een uur eerder. En ouders vinden het belangrijk, want op school komt het er niet van en ze weten dat een diploma de weg is naar een betere toekomst. Daarom zoeken zij actief hulp. Vaders die hun kinderen brengen bijvoorbeeld en dan zelf even naar de moskee gaan.
Meester Krijn geeft de bijlessen al acht jaar. Toch schrikt hij soms nog steeds van de achterstanden die de kinderen hebben. Met heel veel positieve feedback, ondersteuning en een beetje streng zijn, daagt hij de kinderen uit om zichzelf te verbeteren. Het duurt altijd even voor ze durven te leren, maar “de groep achters hebben het nu door en ze komen op het goede niveau”, zegt hij. “Vorig jaar gingen er zelfs drie naar het vwo. Dat brengt trots en voldoening.”
Leren in een veilige omgeving
Mij vertelt dit bezoek niet alleen wat voor leuke kinderen er in de Schilderswijk wonen en hoe gemotiveerd ze zijn om wat van hun leven te maken. Het vertelt me ook hoe belangrijk het is om een veilige omgeving te creëren waarin je kunt laten zien wie je bent en wat je moeilijk vindt. Je moet als docent heel wat uit de kast halen om de dingen vervolgens goed uit te leggen en de kinderen het zoveel mogelijk zelf te laten ontdekken; zeker als er sprake is van taalachterstand. Want taal is ook bij rekenen een struikelblok, nu veel van de sommen en methoden zo ‘talig’ zijn.
Die veilige omgeving is niet alleen belangrijk voor de leerlingen van meester Krijn. Aan het hbo is het niet anders – vandaar onze poster. Op de weg naar succes komen we vele hordes tegen. Met enige regelmaat struikelen we erover. Als we kunnen leren dat niet erg te vinden en ons er niet voor te schamen, maar op zoek te gaan naar de les die erin verborgen zit en hulp krijgen van de mensen om ons heen, dan komen we er sterker uit naar voren. Het betekent dat we moeten accepteren dat missers erbij horen en dat zo op het oog magere resultaten een enorme prestatie kunnen zijn in termen van leerwinst. Bij de kwaliteitsafspraken die we met minister Ingrid van Engelshoven gaan maken, is dat het belangrijkste principe dat ik overeind wil houden.
Extra maatwerk nodig
Het tweede waar ik de minister op zal wijzen is de hoeveelheid hulp die studenten nodig hebben om obstakels te overwinnen. Ik hoop dat de leerlingen van meester Krijn de weg naar Inholland weten te vinden. Wij zullen hen met open armen ontvangen. Maar we weten dat dit veel van ons zal vragen. Net zoals zij nu hulp nodig hebben bij de basisschool, moeten zij straks extra ondersteuning kunnen krijgen in het hbo. Dat gaat verder dan studieloopbaanbegeleiding – dat hebben we van ons project Langstuderen geleerd.
Het geldt overigens niet alleen voor de kinderen uit de Schilderswijk, als we zien hoeveel kinderen in Nederland een vorm van bijles krijgen. Extra tijd, maatwerk en oog voor de sociaaleconomische problematiek van de jongeren in de grote stad. We leren als hogeschool steeds beter hoe we onze studenten kunnen bijstaan met dat wat niet tot het curriculum behoort, maar wel in de weg zit. Als je die opdracht legt naast ons bekostigingssysteem, moet je concluderen dat het haast vrijwilligerswerk lijkt (want er komt geen geld voor). Maar het is niet gratis. Als we willen dat deze jonge mensen niet alleen van meester Krijn een kans krijgen, maar ook van ons, dan moeten we hier het gesprek over openen.
Beste minister Van Engelshoven, bij deze!