"Empowerment is een proces van versterking"
Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen grip krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit bereiken via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie (Van Regenmortel, 2002, p. 76).
Bij het lectoraat Empowerment & Professionalisering staat empowerment centraal.
Met praktijkonderzoek willen we bijdragen aan het versterken van mensen en het vergroten van hun handelingsmogelijkheden. In alle programma's, onderzoeksprojecten, leerateliers en leertrajecten werken we daarom vanuit het gedachtengoed van empowerment. We richten ons op empowerment van vele partijen: bewoners, professionals, beleidsmakers, bestuurders, docenten, studenten en docent-onderzoekers.
We zien empowerment als een breed en kritisch begrip dat ook aandacht vraagt voor de rol van de omgeving en de samenleving bij het verbeteren van kwaliteit van leven van mensen. We staan voor de opdracht om (samen met partners) te kijken, luisteren en leren van wat er goed gaat én waar het pijn doet. Met de opbrengst leveren we een bijdrage aan praktijk en onderwijs.
We nemen altijd drie dimensies van empowerment in acht. Ze versterken elkaar als de persoonlijke en collectieve kracht en kwaliteiten van personen en groepen worden omgezet in macht en invloed op een breder sociaal, maatschappelijk en politiek vlak (Van Regenmortel, 2008).
Dit brede perspectief van empowerment zien we als noodzakelijk voor het realiseren van een vruchtbare samenwerking tussen allen die samenwerken in of samen met het sociaal domein: gemeenten, professionals, bewoners, cliënten, vrijwilligers en
ervaringsdeskundigen.
De individuele dimensie betreft empowerment op persoonlijk vlak, de Power from within (kracht van binnenuit). Hier gaat het over het onder ogen zien en aanspreken van eigen kwaliteiten, het geloof in eigen vaardigheden en mogelijkheden. Maar ook over het vertrouwen en de wil om de persoonlijke situatie te beïnvloeden.
De Power with, de tweede dimensie, gaat over het mobiliseren van informele hulpbronnen in eigen omgeving, zoals sociale steun van familie, vrienden of buren of de kracht van zelforganisatie en lotgenotencontact.
Deze eerste twee dimensies dragen samen bij aan de derde dimensie: empowerment op breder politiek-maatschappelijk gebied, de Power to. Ofwel: de macht of invloed om veranderingen door te voeren, beslissingen te nemen met betrekking tot bijvoorbeeld vooroordelen, toegankelijkheid van voorzieningen en hulpbronnen en het beïnvloeden van wet- en regelgevingen.
Als lectoraat Empowerment & Professionalisering werken we samen met onze werkveldpartners aan empowerment. Dit doen we vanuit al onze onderzoeken en onze twee grote onderzoeksprogramma's: de Werkplaats Sociaal Domein Noord-Holland en de Regionale Kenniswerkplaats Jeugd Noord-Holland. Tijdens dit symposium hebben we onze bevindingen gedeeld en laten zien wat er nodig is om empowerment te realiseren. Hoe doe je dat in samenwerking met professionals, netwerken, gemeenten, bewoners of ervaringsdeskundigen? Hoe zorg je ervoor dat je de context van vraagstukken en casuïstiek niet uit het oog verliest? Wat leren jongeren ons over empowerment?
De leidraad van het programma was context-sensitief werken. Buiten de lijnen kleuren: empowerment en professionele autonomie was het onderwerp van de keynote van Jurja Steenmeijer. Lector Lilian Linders deelde de opbrengsten van vier jaar onderzoek.
"Empowerment accentueert de kracht van mensen zelf om invloed te hebben op hun leven, maar vraagt ook aandacht voor ongelijke kansen en uitsluitingsmechanismen."
“Een netwerk gaat eenzaamheid tegen, ondersteunt en is blijvend, ook als de professionele hulpverlening verdwijnt. Maar in veel gevallen ontbreekt het dak- en thuisloze mensen aan een goed netwerk.” Maisha van Pinxteren, docent-onderzoeker bij het lectoraat Empowerment en Professionalisering, deed samen met maatschappelijke opvang HVO Querido en de Hogeschool van Amsterdam onderzoek naar netwerkondersteuning bij dak- en thuisloze mensen. “Iedereen, dus ook een dak- of thuisloos persoon, heeft een netwerk nodig om op terug te kunnen vallen.”
Het lectoraat Empowerment & Professionalisering ontwikkelt voor het onderwijs en het werkveld het begrip ‘sociale reflexiviteit' als aanvulling op individuele reflectie. Sociale reflectie gaat over reflecteren op het handelen van sociaal professionals in de context waarin zij werken. En het mee laten wegen van de context behoort onlosmakelijk tot het gedachtengoed van empowerment van waaruit wij werken.
Als sociaal professionals zich verdiepen in de hulpvrager, dan dienen ze altijd de context van die persoon in ogenschouw te nemen.
Wat zijn de leefomstandigheden van die persoon? Wie zijn belangrijk in diens leven en kunnen diegenen ook iets betekenen? Kom je soortgelijke vraagstukken tegen en is dit een signaal dat er op maatschappelijk vlak iets mogelijkerwijs niet goed geregeld is, of dat een regeling vanuit de gemeente of het rijk verkeerd uitpakt in de praktijk (Toeslagenaffaire)?
We houden altijd in het vizier hoe onze onderzoeksprojecten bijdragen aan de empowerment van individuen, groepen en gemeenschappen. Dit vanuit het besef dat het deels onzichtbare fundament van onze samenleving bestaat uit alles wat mensen in het dagelijkse leven met en voor elkaar doen. Waarbij we oog hebben voor de keerzijde: de polariserende tendensen waarin mensen van elkaar afdrijven en de focus op de eigen groep steeds sterker wordt.
Het project friend4friend verbindt jonge nieuwkomers en jonge Nederlanders van 16 tot 30 jaar door hen in duo's te laten optrekken voor minimaal 80 uur binnen een half jaar. Ze ondernemen samen activiteiten zoals taaloefeningen, sporten en vrijwilligerswerk, onder begeleiding van een professionele coördinator. Door deze interacties verkennen ze de samenleving, verdiepen ze zich in elkaars leefwereld en vergroten ze hun netwerk met nieuwe contacten, wat hun veerkracht vergroot en bijdraagt aan maatschappelijk succes. Het programma richt zich op het ontwikkelen van een veerkrachtige levenshouding, het opbouwen van relaties en het bevorderen van onderling begrip. Zo draagt friend4friend bij aan de empowerment van zowel jonge Nederlanders als nieuwkomers en aan een sterkere en veerkrachtigere samenleving.
Heb je een vraagstuk gerelateerd aan empowerment dat je wil voorleggen aan onze onderzoekers? Geïnteresseerde externe partijen kunnen hun vraagstukken bij ons inbrengen. Samen bespreken we de aanpak: wordt het bijvoorbeeld een onderzoek onder bewoners en professionals, of willen we een Kenniskring inrichten waarin professionals en beleidsmakers een specifieke regionale opdracht vormgeven? Of gaan studenten onder onze begeleiding aan de slag met het maken van een beroepsproduct?
Zoals het bij de geest van empowerment hoort: onze gezamenlijke aanpak bevat altijd overleg met alle betrokkenen. En ook altijd met de burger, om wie het sociaal domein zich sterk maakt.
Voor alle vragen over samenwerkingen kun je contact opnemen met Tineke de Wit.
