De muziekindustrie bevindt zich in een tijd van grote veranderingen en uitdagingen. Technologische ontwikkelingen zoals streaming, kunstmatige intelligentie en immersive technology hebben de productie, distributie en consumptie van muziek volledig getransformeerd. Tegelijkertijd staan makers onder druk door economische ongelijkheid, veranderende verdienmodellen en een groeiende afhankelijkheid van digitale platformen en algoritmes. De centrale vraag is hoe we deze veranderingen kunnen benutten om de muziekindustrie te versterken.
Hierover ging de lectorale rede die Koos Zwaan, lector Innovation in the Music Industry, uitsprak op donderdag 6 maart 2025.
Heb je de rede gemist of wil je deze terugkijken? Bekijk hier de volledige opname van de lectorale rede van Koos Zwaan.
In deze animatiefilm worden het complexe ecosysteem van de muziekindustrie en de verschillende vormen van innovatie – technologisch, creatief en sociaal – uitgelegd.
Koos Zwaan was te gast bij De Machine, de podcastserie van NPO 3FM, waarin Atze de Vrieze en Malou Miedema hun luisteraars meenemen naar de wereld achter de muziek. Zij vroegen Koos: “Is de muziekindustrie nou zo ongezond om in te werken?” Koos zegt dat dit afhankelijk is van je beroep. Hij maakt een onderscheid tussen drie industrieën die met elkaar verweven zijn: de opname-industrie, de muziekrechtenindustrie en de live-industrie. Vooral die laatste groep loopt volgens hem risico. “Optredens in de nacht en soms ver van huis zijn, vragen iets heel anders van je dan een baan van negen tot vijf,” zegt Koos. Dit kan ook verschillende stressfactoren met zich meebrengen.
"Om de muziekindustrie echt te vernieuwen, moeten we over de grenzen van disciplines en sectoren heen kijken – samenwerking is de sleutel tot een eerlijk, gezond en duurzaam muziekecosysteem."
In zijn lectorale rede ging Koos Zwaan in op de muziekindustrie, een sector met enorme economische, maatschappelijke en culturele waarde. Ondanks de groeiende omzet en export blijft de industrie complex en uitdagend. Koos Zwaan onderzoekt hoe dit ecosysteem gezonder kan worden, zodat makers en professionals duurzaam kunnen blijven werken. Download hieronder zijn redeboekje van de rede, genaamd 'You Say You Want a Revolution'.
"De muziekindustrie is een fascinerend, maar complex en soms zelfs verontrustend ecosysteem," stelt Koos. Daarin komen technologische, creatieve en sociale innovatie samen. Aan de ene kant is er die enorme creatieve kracht en de passie van zowel makers als luisteraars, die muziek tot een verbindende kracht maakt. Aan de andere kant kampt de industrie met grote uitdagingen zoals oneerlijke inkomstenverdeling, een hoge ecologische voetafdruk en zorgwekkende cijfers over de mentale gezondheid van professionals. "Bovendien volgen technologische innovaties elkaar in rap tempo op, zonder dat er altijd een heldere visie of randvoorwaarde voor een eerlijke verdeling van opbrengsten wordt neergezet,” aldus Koos.
Hij benadrukt de noodzaak van een ecosysteembenadering waarin alle schakels – van makers en platforms tot fans en beleidsmakers – gezamenlijk waarde creëren. Technologische doorbraken, culturele waarden en sociale verhoudingen zijn nauw met elkaar verweven, wat vraagt om samenwerking over disciplines en sectoren heen. Alleen door praktijkgericht en actiegericht onderzoek kunnen knelpunten worden aangepakt en kan er worden gebouwd aan een inclusieve, eerlijke en duurzame toekomst voor de muziekindustrie.
Met zijn lectorale rede riep Koos Zwaan het werkveld, onderzoekers en onderwijs op om samen verantwoordelijkheid te nemen voor de toekomst van de muziekindustrie. Technologie kan daarbij een katalysator zijn voor groei en gelijkheid, terwijl makers de ruimte krijgen om te creëren en eerlijk te worden beloond. Zo kan muziek blijven ontroeren, verbinden en inspireren.
