Wie in de Randstad om zich heen kijkt, ziet een voedselketen waarin agrarische ondernemers en voedselpioniers actief zijn. Als je daarop inzoomt, herken je pioniers die vooruitstrevend in transitie zijn naar een circulaire economie, naar toekomstbestendige ondernemingen. Maar een ander, veel groter deel, doet dat niet.
Zonder somber te zijn, hieronder een aantal van onze observaties:
Veranderingen op sociaal, economisch en ecologisch terrein vragen (in toenemende mate) om een radicaal nieuw systeem en een circulair verdienmodel van bedrijven. Ondernemers moeten op zoek naar een nieuw perspectief. Ze moeten leren omgaan met kansen en bedreigingen die de transitie naar duurzaamheid met zich meebrengt.
Dit kunnen ze niet alleen. We moeten een slimme set van interventies ontwikkelen voor en met deze ondernemers. Dit vraagt om nieuw onderzoek en om ander onderwijs dat een antwoord geeft op deze vraagstukken. Daar richten wij ons op met deze domeinoverstijgende onderzoekslijn Investeren in circulaire land- en tuinbouw, waarvan Gerry Kouwenhoven associate lector is. Deze onderzoekslijn is verbonden aan het lectoraat Finance & Accountancy van lector Hans Bossert en vormt onderdeel van kenniscentrum Research and Innovation Centre Agri, Food & Life Sciences.
Ons onderzoek richt zich op metropoolregio’s en het samenspel tussen stad en land als drijvende kracht voor de veranderingen richting duurzame land- en tuinbouw. We richten ons op het weer in balans brengen van de circulaire metropoolregio. Ondernemers (boeren, tuinders, voedselpioniers) spelen daarbij een belangrijke rol.
Wij willen het gedrag van ondernemers begrijpen en onderzoeken wat de basis is waarop zij ingrijpende besluiten nemen. Hierbij willen we cross-sectoraal ‘experimenteren’ en nieuwe toepassingen vinden voor businessmodellen. Ons doel is om kringlopen te sluiten en op deze manier de beste verdienmodellen in kaart brengen.
Wij geloven dat er steeds meer waarde wordt gecreëerd door de interactie tussen bedrijven. We zetten daarom in op ‘value webs’ die in beeld brengen waar waarde wordt gecreëerd. Niet alleen binnen bedrijven, maar ook in de interactie tussen hen. We onderzoeken hoe lineaire ketens evolueren naar value webs, die hele ecosystemen van bedrijven, instellingen en overheden overspannen en met elkaar verbinden.
Heb je interesse in een samenwerking met onze onderzoekslijn, of heb je andere vragen of suggesties? Neem dan zeker contact op met Gerry.
Onze studenten leiden wij op tot koploper-ondernemers in de private, publieke en plurale sector die sociaal, economie en ecologie in balans brengen. Met ons onderzoek zijn wij (beter) in staat onze studenten op te leiden tot potentiële ondernemers en ondernemende werknemers die bijdragen aan de circulaire economie.
Onze docenten en studenten professionaliseren in verbinding met de quadruple helix. Zo dragen we samen bij aan een waardengedreven voedselketen waarin circulaire businessmodellen de norm zijn.
Hogeschool Inholland en specifiek de domeinen AFL en BFL dragen bij aan het ecosysteem in de metropool voor innovatie en circulair ondernemerschap.
Door onderzoek te doen op basis van de regionale vraagstukken geven wij een impuls aan de regionale economie. Wij brengen innovatieve en ondernemende agrifood- en tuinbouwkennis samen die aansluit bij de metropoolregio’s.
We spelen in op de veranderende behoefte en eisen om aan lekker, vers, gezond en lokaal voedsel en groen te komen. Innovaties en een systeemverandering lijken nodig voor de sector. Ons onderzoek draagt bij aan transparantie van het systeem. Burger en producent zijn dan geen onbekenden meer voor elkaar.
Onze onderzoekslijn Investeren in circulaire land- en tuinbouw werkt aan de paradigmashift van winstmaximalisatie naar waardenmaximalisatie. Ondernemers dragen zo bij aan een betere wereld. Geld verdienen gaat samen met maatschappelijke impact. Wij werken aan ‘shared value’ die ontstaat als gelijktijdig aan maatschappelijke, ecologische en economische waarde wordt gebouwd.
Hoe verschuif je als agrarisch ondernemer de focus op winst en groei naar het toevoegen van waarde op economisch, ecologisch en maatschappelijk gebied? Welke mindset is er nodig? En wat zijn de eerste stappen die je kunt nemen? Daarover gaat Gerry in gesprek met lector Wina Smeenk in deze aflevering van Onderzoekers over de Toekomst.
Van de reductie van stikstof tot energiebesparing in de kassen: elk bedrijf in de land- en tuinbouw staat voor de opgave de omslag te maken naar een duurzame bedrijfsvoering. Een omslag die vaak gepaard gaat met een ander proces: de bedrijfsovername. Want juist als de nieuwe generatie het roer overpakt, komt transitie in scope, legt associate lector Gerry Kouwenhoven uit. Voorwaarde is wel dat zo’n bedrijfsovername succesvol verloopt. En daar ligt een cruciale rol voor bedrijfsadviseurs. Het Living Lab Duurzame Bedrijfsovername doet onderzoek naar hoe deze rol eruitziet.
Om voedselproductie te beschermen tegen droogte, is een langetermijnvisie van boeren nodig. "Agrariërs handelen nog te vaak vanuit crisisdenken en kortetermijnvisies", zegt Gerry. Volgens haar leidt de huidige aanpak om extreme weersomstandigheden op te vangen niet tot oplossingen om de bedrijfsvoering op lange termijn te beschermen. De droogte is een structureel verschijnsel en dat dwingt boeren om te stoppen met crisisdenken voor de korte termijn.
Transities in de agrifood en tuinbouw veranderen bestaande structuren en markten op disruptieve wijze. Het raakt vraagstukken zoals de bevordering van open innovatie in de agrarische sector, competente ondernemers en medewerkers in de complexe omgeving. Daarvoor zijn interventiestrategieën, veranderkundige- en transitiemodellen nodig. Aan ons de taak om deze in de praktijk van de Randstedelijke context te brengen. In de kern gaat het om de volgende vijf vraagstukken.
In de transitie naar verduurzaming zien we koplopers, een peloton en achterblijvers. Waar komen de verschillen tussen koplopers en peloton vandaan? Wat zijn de USP’s van de koplopers en op basis van welke drijfveren spreken we het peloton aan? Wat kan de ondernemer zelf doen en waar heeft hij/zij anderen voor nodig? En wie dan?
Wat betekent de paradigmashift van winstmaximalisatie naar een robuust waardengedreven businessmodel? Wat heeft dit voor gevolgen voor de competenties van medewerkers en het handelingskader van management? Komen de prikkels die verandering stimuleren van buitenaf (maatschappij, markt, technologie, et cetera) of juist van binnenuit?
Hoe ziet een op waardengedreven businessmodel eruit, waarbij de regio en het lokale product een belangrijke rol spelen? Dit draait om een nieuw model dat producenten een duurzame positie in de keten biedt. Een inclusief model voor burgers, consumenten en maatschappij dat bijdraagt aan een duurzame, gezonde en leefbare woon-, werk- en recreatie-omgeving.
De huidige problematische vorm van de voedselketen is ingebed in een systeem waar geen simpele oplossing voor is. Het systeem loopt tegen grenzen aan. Niches hebben kleine deeloplossingen maar breken onvoldoende door. Zij wijzigen (nog) niet de koers om een echte systeemverandering te bewerkstelligen. Alleen een aardverschuiving leidt naar een heel nieuw systeem.
Wat zijn de gevolgen voor de nieuwe generatie ondernemers en het onderwijs van morgen? De huidige economische disciplines verkeren in een crisis, maar het onderwijs bij Inholland is nog altijd gericht op oude, economische principes. Experts pleiten voor economische vakken volledig op ecologische principes. Het gaat dan om principes zoals circulariteit, regeneratie, hulpbronnen-efficiëntie, hernieuwbare energie, aanpassingsvermogen, systeemveerkracht, en de onderlinge verbondenheid van mens, dier en natuur (K. Klomp, Huntjens, 2021).
