Voor veel studenten voelt afstuderen als de laatste hobbel voordat ze hun studie kunnen afronden. In deze fase worden hun opgedane kennis en onderzoekvaardigheden getoetst. Dat levert dikke scripties op die regelmatig onderin de la van opdrachtgevers belanden en waar studenten zelf zelden wat mee doen. Zou dat ook anders kunnen? Dat vroegen coaches en onderwijsontwikkelaars van zeven opleidingen binnen het domein Creative Business zich af.
De coaches en onderwijsontwikkelaars vormden, begeleid vanuit het lectoraat Design Thinking, het creërend leernetwerk ‘Anders Afronden’. Dit leernetwerk heeft als doel andere, impactvolle vormen van afronden te ontwikkelen. Voorwaarde hierbij is dat studenten met een andere vorm het beste uit zichzelf halen.
De basis van het leernetwerk was de overtuiging dat het afronden van een studie een springplank moet zijn voor studenten en niet gezien zou moeten worden als een laatste obstakel. Het afronden zou moeten bijdragen aan het realiseren van hun dromen: of dat nu een eigen bedrijf is, een betekenisvolle baan, een maatschappelijke bijdrage met impact of een aansprekende vervolgstudie.
In januari 2021 startte het leernetwerk Anders Afronden met het verkennen van deze visie, zonder een concreet einddoel of planning te hebben. Het is een creërend netwerk omdat het niet zozeer bestaande kennis uitwisselt, als wel nieuwe kennis ontwikkelt. De docenten, onderwijsontwikkelaars en onderzoekers die zich hebben verenigd in het leernetwerk onderzochten best practices bij andere onderwijsinstellingen (zoals het Innovation Space Bachelor End Project van de TU Eindhoven en Impactvol afstuderen in het hbo via het NRO). Daarnaast verkenden ze diverse frames en schreven het manifest Anders Afronden. Dit manifest biedt een kompas bestaande uit zeven waarden. Het is bedoeld als instrument om op te oriënteren bij het vormgeven van de laatste twee jaar van het onderwijs, zonder het onderwijsprogramma vooraf in te vullen.
De onderzoekers Manon Joosten, Andrea Prince en lector Guido Stompff werkten samen met projectleider Carmencita Boekhoudt, onderwijskundige Hanna Drenth en vele docenten, waaronder Charlotte Beukers, Jaap van der Grinten en Bas Homans.
Fundamentele aanpassing curriculum
Het leernetwerk heeft het manifest Anders Afronden geschreven. Het is geen papieren tijger gebleken: op basis van Anders Afronden zijn twee afstudeertracks ontwikkeld bij de opleidingen (International) Creative Business en Tourism Management. Daaraan deden honderden studenten mee en ongeveer honderd coaches, verspreid over meerdere locaties. Het betreft géén eenmalige pilot, maar een fundamentele wijziging in de curriculum-opzet.
Ga direct naar meer informatie over de wijzigingen in het curriculum.
Enorme stijging slagingspercentage
De resultaten waren verrassend, soms zelfs verbluffend. Zo steeg het slagingspercentage (binnen de reguliere tijd) gemiddeld tot 62 procent binnen de opleiding Creative Business. Ook was er een behoorlijke stijging van het aantal studenten dat met lof afstudeerde. Opdrachtgevers lijken ook tevreden, afgaand op het feit dat sommige van hen werk van studenten hebben aangekocht. Een nieuw format voor programma’s is hier een voorbeeld van. Veel studenten kregen daarnaast direct een baan aangeboden.
Podcastserie Anders Afronden
Ook is er een podcastserie gepubliceerd, genaamd Anders Afronden. Daarin zijn inzichten gedeeld aan de hand van de zeven waarden die in het manifest worden besproken. In de afleveringen hoor je meer over verschillende onderdelen van het afstudeerproces.
Luister de podcasts op Spotify
Eindsymposium
Op 3 februari 2023 is het eindsymposium Anders Afronden georganiseerd waaraan 120 geïnteresseerden van hogescholen uit heel Nederland deelnamen. Deze bijeenkomst was voor iedereen die net als ons gelooft dat afronden een bijzondere gebeurtenis mag zijn voor studenten. Hier deelde het leernetwerk het manifest Anders Afronden uit.
"Wat mij het meest verraste, is hoe het gedachtengoed werd ontvangen door coaches en studenten. Alsof ze erop zaten te wachten. Het leidde al tot klinkende resultaten."
Er werd kennis ontwikkeld waarmee opleidingen flexibilisering van hun onderwijs in de laatste twee studiejaren kunnen vormgeven. Het doel is om op deze manier tijdens het afstuderen meer waarde en impact te creëren voor zowel de student als het werkveld.
In het eerste jaar van het netwerk waren er vijf werkpakketten waarin docenten uit het leernetwerk onderzoek verrichtten. Eén daarvan was ‘Wensen werkveld’. In de podcastserie hoor je bijvoorbeeld alumni in het werkveld. Andere werkpakketten waren ‘Gluren bij de buren’, ‘Onze studenten’, ‘Best practices binnen Inholland’ en ‘Externe kaders’ (NVAO).
Bij zowel Tourism Management als Creative Business zijn de tracks design-based geworden. Bij Creative Business noemen ze het zelfs design-based research, ook wel ‘afstuderen met ontwerpend onderzoek’. Dat houdt in dat studenten niet langer afstuderen op een scriptie met onderzoek naar de bestaande situatie, vanuit het vraagstuk ‘wat is het probleem?’. In plaats daarvan baseren ze hun onderzoek op een ontwerp dat ertoe moet leiden dat een meer gewenste situatie wordt bereikt. Ze gaan daarbij uit van de vraag ‘wat is een oplossing?’.
De gemaakte ontwerpkeuzen moeten ze kunnen onderbouwen met onderzoek dat ze gedaan hebben. Nog belangrijker is dat ze ontwerp valideren door het te testen met prototypen. De focus komt daardoor minder te liggen op klassieke onderzoekvormen, zoals interviews of surveys, en meer op creëren en testen, net als bij actieonderzoek.
Zo studeerde student Roberto Gortzak af op een opzet voor zijn eigen bedrijf dat duurzame toeristische treinreizen aanbiedt. Een conventionele onderzoekopzet zou leunen op literatuur, marktonderzoek en interviews om tot een advies te komen. Roberto gebruikte echter ontwerpend onderzoek om het concept te ontwikkelen (inclusief aanbod, een website en een businessplan) en te testen met échte pilot reizen.
Uit ander onderzoek van het lectoraat bleek dat studenten leren om met onzekerheid om te gaan in zogenaamde Show & Share-sessies. Daarbij praten ze minder over wat ze (gaan) doen, maar laten zien wat ze gedaan hebben en geven elkaar feedback. In deze sessies leren ze meer van elkaar dan in vele boeken over design beschreven kan worden.
Deze werkvorm staat centraal bij de tracks gebaseerd op Anders Afronden. Coaches en studenten bespreken in leergroepen wekelijks de voortgang en iedereen laat zien wat ze doen en denken. Ze studeren daardoor individueel af, maar voelen zich toch verbonden met ‘buddies’. Ze leren om te zien wat ze moeten doen en halen deadlines makkelijker.
Een belangrijk uitgangspunt van het manifest Anders Afronden is dat afstuderen een springplank moet zijn naar de rest van het professionele leven. Een belangrijke waarde in het manifest luidt dan ook: ‘Eigen pad laten vinden, boven een vaste structuur bieden’.
In de afstudeertracks vertaalde dat zich onder andere in de vrijheid die studenten kregen om opdrachten te formuleren én uit te voeren. Dat vergt soms de nodige flexibiliteit van coaches. Zo studeerde Ann Doctor af ‘op afstand’: ze hielp haar familie in de Filipijnen om een B&B na COVID weer gevuld te krijgen. Ze ontwikkelde en implementeerde een compleet marketingprogramma, met succes. En hoewel in een andere tijdzone zat, woonde ze haar leergroep wekelijks online bij. Ze kreeg in deze sessies uitstekende hulp van haar buddies en coaches, omdat ze zoveel nieuwe dingen moest doen en leren.
Vanuit onze visie en opgedane ervaringen hebben we onze waarden samengevat in het manifest Anders Afronden. Dit manifest biedt een oriënterend kompas bij het vormgeven van de laatste twee jaar van het onderwijs, zonder het onderwijsprogramma vooraf in te vullen. Van het eigen pad vinden en zelf leren doen, tot een relevante bijdrage leveren: vind al onze waarden in het manifest.
