De omgeving waarin kinderen opgroeien speelt bij hun ontwikkeling een belangrijke rol. Ook de manier waarop zij zich verbonden voelen met hun buurt is belangrijk. Basisscholen hebben de opdracht om te zorgen dat alle leerlingen zich breed kunnen ontwikkelen. Als de school de omgeving en buurt waarin de leerlingen opgroeien goed kent en dit kan benutten in het onderwijs, draagt dit bij aan de ontwikkeling van kinderen. Voor kinderen met verschillende achtergronden kan de betekenis die de omgeving voor hen heeft, heel anders zijn. In dit project onderzoeken we of het primair onderwijs een rol kan spelen in het versterken van de omgevingsgerichte vermogens van kinderen om de ontwikkeling van deze kinderen te ondersteunen. Kunnen wij hen leren om de uitdagingen en hulpbronnen in hun omgeving te herkennen, waarderen en benutten? Kunnen we hun veerkracht vergroten door hun leefomgeving in het onderwijs te betrekken?
We starten met een verkennend onderzoek op een vijftal basisscholen waar we data verzamelen via participatief actieonderzoek. We ontwikkelen dus niet alleen kennis om de werkelijkheid te begrijpen, maar ook om de werkelijkheid te veranderen. We zetten verschillende kindgerichte methoden van dataverzameling in zoals verhalen, tekeningen, tijd-ruimtepaden en foto’s. Vervolgens concentreren we het ontwerponderzoek op twee nader te bepalen scholen waar we aan de slag willen met onderzoeksleergemeenschappen. Daarin betrekken we de leerkrachten, maar ook afstuderende pabo-studenten. Voor deze laatste verbinden we hiermee het leren binnen de school met het leren buiten de school.
De kennis die we opdoen over de omgevingsgerichte vermogens van leerlingen laten we op verschillende manieren terugvloeien in de opleiding leraar basisonderwijs (pabo). Zo kunnen we de inzichten inbrengen in diverse bestaande modules van de opleiding. We hopen ook de onderwijseenheid Omgevingsonderwijs te versterken met op onderzoek gebaseerde materialen.
In deze vorm van onderzoek spelen ook de leerkrachten van de deelnemende scholen een actieve rol. Zij worden door onze docent-onderzoekers begeleid om op de juiste manier data te verzamelen, bijvoorbeeld door de juiste vragen te stellen. Hierdoor leren zij hoe ze meer te weten kunnen komen over de verbondenheid van leerlingen met hun schoolomgeving. Deze kennis kunnen ze vervolgens benutten in hun dagelijkse onderwijspraktijk
We hopen vernieuwende onderwijsmethoden te ontwerpen waarbij de omgeving centraal staat. Dit materiaal kan zowel in het basisonderwijs als in de lerarenopleiding ingezet worden.
