In een tijd waarin we vele aspecten van ons leven digitaal beleven – van school tot werk, van vriendschappen tot liefdesrelaties, en zelfs boodschappen doen – is het belangrijk om oog te hebben voor onze digitale rechten. Digitale mensenrechten betreffen meer dan de vaak genoemde (en belangrijke) privacy en cybersecurity; ze omvatten ook zaken als menselijke waardigheid en rechtvaardigheid in online gedrag.
Met het 'Digitale rechten kwartet' willen we jongeren bewust maken van hun digitale rechten en hen betrekken bij het gesprek over een gezonde online leefomgeving. Door middel van een kwartetspel, waarin jongeren zelf kaarten ontwerpen over thema's als 'schermtijd' en 'filterbubbels', maken we abstracte concepten rondom digitale rechten tastbaar en bespreekbaar. Met dit initiatief streven we naar een inclusieve en rechtvaardige digitale leefwereld voor jongeren.
In dit onderzoek zorgden we voor een snelle afwisseling tussen actie (ontwerpen) en reflectie (onderzoeken). Dit noemen we ook wel ontwerpend onderzoek (design research). Samen met het Digital Rights House Amsterdam (DRH), Interact Value en jongeren zelf, liepen we een co-creatief proces door, waarin jongeren in de middelbareschoolleeftijd actief deelnamen aan het ontwerpen van het kwartetspel.
Dit proces begon met een brainstormsessie over wat een 'gezonde online leefomgeving' voor hen betekende. Vervolgens kozen ze thema's zoals 'schermtijd' of 'filterbubbels' en ontwierpen ze kwartetkaarten die zowel gezonde als ongezonde digitale praktijken illustreerden. Deze aanpak zorgde ervoor dat de perspectieven en ervaringen van jongeren centraal stonden, wat leidde tot een gesprekstool die aansluit bij hun belevingswereld.
"Dit onderzoek laat zien dat je op een creatieve manier samen het gesprek kan voeren over de online leefwereld van jongeren"
Dit project hebben we uitgevoerd met jongeren in de middelbareschoolleeftijd. Zij kregen de mogelijkheid om deel te nemen aan praktijkgericht onderzoek dat actuele maatschappelijke vraagstukken adresseert. Door het co-designproces ontwikkelden zij bovendien vaardigheden in Design Thinking, co-creatie en het faciliteren van gesprekken over complexe onderwerpen. Daarnaast droeg het project bij aan het curriculum door thema's rondom digitale geletterdheid en ethiek te integreren, wat essentieel is in de huidige digitale samenleving.
We werken in dit project samen met het Digital Rights House Amsterdam (DRH), een organisatie die zich inzet voor de digitale rechten van burgers. DRH heeft eerder onderzoek uitgevoerd naar wat een 'gezonde online leefomgeving' betekent voor burgers en heeft de behoefte geïdentificeerd om jongeren actief te betrekken bij deze discussies. Door deze samenwerking zorgden we voor een directe link met de praktijk en stemden we de ontwikkelde tools af op de behoeften van zowel jongeren als professionals in het veld.
We hebben een kwartetspel ontwikkeld dat dient als gesprekstool om digitale rechten en een gezonde online leefomgeving met jongeren te bespreken. Dit resultaat biedt jongeren nieuwe inzichten en ervaringen met betrekking tot hun digitale leefwereld. Ook kan dit spel bijdragen aan beleidsvorming en educatieve programma's gericht op digitale geletterdheid.
