EnergieRijk Den Haag (ERDH) is ontstaan vanuit de behoefte om slimmer samen te werken aan de energietransitie. Door overheden, bedrijven en andere organisaties met elkaar te verbinden, kan de overgang naar duurzame energie efficiënter en effectiever worden aangepakt. Schaalgrootte speelt hierbij een belangrijke rol, zowel technisch als economisch.
Om deze samenwerking tot stand te brengen, zijn vanaf het begin verschillende partijen actief benaderd en uitgenodigd om deel te nemen. De gedachte was dat brede betrokkenheid zou zorgen voor meer politieke en bestuurlijke steun. In 2018 werd de Green City Deal EnergieRijk Den Haag ondertekend, waarmee de deelnemende partijen zich committeerden aan de gezamenlijke ambitie.
ERDH is geen traditioneel top-down initiatief met vaste middelen, maar een dynamisch bottom-up proces. Het vraagt voortdurende afstemming, verantwoording en aanpassing. De energietransitie zelf is immers ook geen vaste route van A naar B, maar een proces van voortdurende verandering in een complexe omgeving met diverse belangen.
Het primaire doel van EnergieRijk Den Haag is om de belangrijkste overheidsgebouwen in het centrumgebied van Den Haag klimaatneutraal te maken. Daarmee wil ERDH bijdragen aan de bredere ambitie om overheidsgebouwen uiterlijk in 2040 energieneutraal te hebben.
Daarnaast wil ERDH opgedane kennis en ervaring delen met andere vastgoedeigenaren en -beheerders, zodat de aanpak kan bijdragen aan de verduurzaming van meer gebouwen en gebieden in de stad.
De ontwikkeling en implementatie van de (door)ontwikkelde maatregelen binnen ERDH worden beschreven in een drieluik van verhalende publicaties.
EnergieRijk Den Haag is een samenwerkingsverband tussen het Rijk, Provincie Zuid-Holland, de Gemeente Den Haag en diverse (semi-)publieke en private partners. Deze partijen leveren op verschillende manieren een bijdrage aan de ontwikkeling en uitvoering van het programma.
Binnen ERDH werken we aan het ontwikkelen van best practices voor een gebiedsgerichte aanpak, gericht op het verduurzamen van bestaande gebouwen, wijken en gebieden in Den Haag. Daarmee sluit ERDH aan op de transitie naar een duurzame en veerkrachtige samenleving.
Via het lectoraat Gebouwde Omgeving leveren we vanuit HogeschooL Inholland een bijdrage in de vorm van kennisontwikkeling en -toepassing. Ook geven we als hogeschool het goede voorbeeld door onze eigen locatie in Den Haag te verduurzamen.
Tot nu toe heeft Perica Savanović, lector Gebouwde Omgeving, actief bijgedragen aan het samenwerkingsverband door overkoepelend te kijken naar de ontwikkeling van programmatische transitie. Momenteel werken we aan een vervolg van ERDH waaraan ook andere onderzoekers samen met Inholland-studenten gaan bijdragen.
"Wij willen geen klapvee, maar een groep die kritisch durft mee te denken en aanwijzingen durft te geven."
Het project laat zien dat een transitie altijd complex is, en dat die vanuit verschillende perspectieven vorm moet krijgen. Omdat er meerdere disciplines en stakeholders bij betrokken zijn, leren studenten een aanpak ontwikkelen die gericht is op samenwerking en samenhang. De energietransitie dient hierbij als een praktisch middel waarmee studenten al in een vroeg stadium van hun professionele ontwikkeling begrijpen dat complexe vraagstukken alleen kunnen worden opgelost door interdisciplinaire samenwerking en co-creatie. Een soort living lab-aanpak voor open sociaal-technische systeemverandering, zoals we grotendeels ook bij ERDH toepassen, biedt hiervoor de ideale mogelijkheid, omdat alle betrokken stakeholders hierin samenwerken aan een gezamenlijke, opgavegerichte oplossing.
De samenwerking binnen ERDH is ontstaan vanuit het inzicht dat de energietransitie effectiever kan worden aangepakt via een gebiedsgerichte aanpak, in plaats van elk gebouw afzonderlijk te verduurzamen. Dit vereist nauwe samenwerking en een gezamenlijke bereidheid om te leren, wat soms tijd kost, maar uiteindelijk meer oplevert.
De aanpak, ook wel ‘Trias Territoria’ genoemd, volgt drie lijnen: allereerst het verminderen van energiegebruik door isolatie, slimme technieken en bewuster gebruik. Ten tweede wordt optimaal gebruikgemaakt van lokale bronnen, bijvoorbeeld door warmte-koude opslag (WKO) slim te koppelen. Wat niet bespaard of lokaal opgewekt kan worden, wordt tot slot collectief ingekocht, bij voorkeur uit hernieuwbare en lokale bronnen.
Lector Perica Savanović heeft drie wetenschappelijke artikelen gepubliceerd die verbonden zijn aan ERDH om de voortgang methodologisch vast te leggen. De publicaties dragen bij aan het delen en verrijken van kennis en ervaringen vanuit ERDH.
Bekijk wetenschappelijke publicaties
Naast deze drie wetenschappelijke publicaties, is het de bedoeling om de komende jaren samen met de collega's van de Haagse Hogeschool een open source ‘transitiesyllabus voor praktijkgerichte change-makers van de toekomst’ te maken. Deze willen we breed beschikbaar stellen aan landelijke hbo- en mbo-opleidingen, onder andere via Nationaal Lectorenplatform Gebouwde Omgeving (NL-GO) en Urban Energy.
"EnergieRijk Den Haag heeft de ambitie een voorbeeld te zijn voor andere stedelijke gebieden die de energietransitie opgave nog moeten aangaan, of worstelen met vergelijkbare vragen."
