De gewenste verduurzaming van de economie vraagt om het realiseren van telkens nieuwe innovaties. Uit praktijkcasussen blijkt dat met name duurzame innovaties, hetzij op het gebied van technologie, bedrijfsmiddelen of mensen, nadrukkelijk vragen om complexere bedrijfseconomische afwegingen. Deze afwegingen vinden echter plaats binnen het klassieke raamwerk van kosten en baten, en maatschappij en ondernemers zijn dan ook geholpen met concrete handvatten. In deze zoektocht naar zulke handvatten in de praktijk komen factoren naar voren die het succes van investeringen in duurzame innovaties bepalen.
Deze factoren zijn verder uitgewerkt door studenten voor duurzame innovaties bij start-ups en MKB-ondernemingen een verdienmodel en financiering te laten bepalen. Dit deden wij in samenwerking met onder meer de Start-up-campus Haarlem (SUCH) en de Incubator duurzame energie Alkmaar (IDEA).
Gebruikte bouwmaterialen worden vaak niet volledig benut. Een goede wastafel eindigt bijvoorbeeld regelmatig als granulaat in de wegenbouw, wat leidt tot waardeverlies. Om recycling te verbeteren, is een goed logistiek systeem nodig, gecombineerd met een verdienmodel. Twee belangrijke factoren spelen hierbij een rol. Ten eerste, de digitalisering van de markt, zodat vraag en aanbod elkaar beter kunnen vinden. Ten tweede, een verdienmodel gebaseerd op een abonnementsvorm. Zowel aanbieders als gebruikers betalen een vast bedrag om deel te nemen aan het digitale platform. Dit creëert een financiële basis voor het platform, ongeacht de hoeveelheid vraag en aanbod.
Een tweedehands bouwmarkt kan een duidelijke behoefte vervullen bij bepaalde consumenten. Zo zijn sommigen bereid extra kilometers af te leggen voor bijvoorbeeld gebruikt hout. Om de businesscase rendabel te maken, is echter meer nodig dan alleen de in- en verkoop van tweedehands bouwmaterialen. Workshops waarin consumenten leren iets te maken, kunnen een waardevolle aanvulling zijn. Deze activiteiten kunnen zelfs een groter financieel rendement opleveren dan de handel in gebruikte materialen.
In Alkmaar loopt een interessante pilot op het gebied van duurzame energieopwekking: een energieleverend geluidscherm. Zo'n project zou ook op andere locaties kunnen worden toegepast. Echter, een belangrijke uitdaging is de energiecongestie op het elektriciteitsnet. Een mogelijke oplossing hiervoor is het gebruik van grote batterijen (van 1 megawatt of meer). De businesscase voor dergelijke batterijen kan op verschillende manieren worden onderbouwd. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik ervan om de balans in het net te handhaven (frequency containment reserve), of aan toepassingen zoals energieopslag voor huishoudens of laadpleinen voor elektrische voertuigen.
Studenten hebben onderzocht of een automatische perensnoeimachine rendabel kan zijn. Het antwoord is: ja, mits de snelheid van de machine hoger wordt dan nu wordt aangenomen. Momenteel wordt uitgegaan van een productiviteit vergelijkbaar met die van een mens. De machine kan echter twintig uur per dag snoeien. Daarnaast moet de machine na vier maanden snoeien ook voor andere taken inzetbaar zijn. Dit voorkomt dat de machine acht maanden per jaar stil staat, wat essentieel is voor een efficiënt verdienmodel.
"Innovaties op het gebied van duurzaamheid zijn vaak ‘wicked problems’. Het is lastig om meteen een pasklaar antwoord te vinden voor veel van deze vraagstukken. Toch was het de moeite waard om ze te onderzoeken. De antwoorden die de onderzoeken opleverde zijn vaak van een andere orde. Het plaatste onderwerpen in een ander perspectief en daarom zijn deze inzichten waardevol. Sommige onderwerpen krijgen ook weer een vervolg. Het is net als in het echt: het is nooit af."
Kenniswerkplaats Duurzame Financiering is een subproject van Duurzame innovaties in het mkb, een onderzoek gericht op de factoren die ondernemers drijven om te investeren in technologieën en processen die bijdragen aan een duurzamere toekomst, en hoe zij deze innovaties kunnen integreren in hun bedrijfsstrategie.
