In de Werkplaats Sociaal Domein Noord-Holland Ondersteuning Ouderen richten we ons op het vraagstuk hoe ouderen langer gezond in de wijk kunnen blijven wonen.
Hoe kunnen mensen met dementie ondersteund worden om langer zelfstandig thuis in de wijk te blijven wonen? Hoe kunnen zij na revalidatie in een zorgcentrum het revalidatietraject thuis goed voortzetten? Hoe kun je communitybuilding bij ouderen in een aanleunwoning stimuleren? Wat voor soorten woonvormen voor ouderen zijn er en wat is geschikt om in een bepaalde wijk, dorp of stad neer te zetten? Op dit soort vragen richt deze werkplaats zich.
Samen met vele regionale partners (werkveldinstellingen, gemeentes, cliëntenorganisaties, doelgroep, onderwijs) en in nauwe verbinding met landelijke kennisinstituten als Movisie pakken we dergelijke regionale vraagstukken op. We onderzoeken de vraagstukken, trekken er geleerde lessen uit en verspreiden de bevindingen.
Hoe kunnen ouderen langer zelfstandig, gezond en gelukkig blijven wonen in de wijk? Dit vraagstuk vraagt om een interprofessionele aanpak van de domeinen zorg, welzijn en sport & bewegen. Daarom werken drie Inholland-lectoraten nauw samen in deze werkplaats: het lectoraat Empowerment en Professionalisering, het lectoraat Gezondheid en Welzijn van Kwetsbare Ouderen en het lectoraat Kracht van Sport en Bewegen.
Samen met relevante stakeholders uit het werkveld hebben we de themalijnen van de komende jaren bepaald, die hieronder verder staan uitgewerkt. Het formuleren van de vragen en de uitvoering van het onderzoek doen we in samenwerking met de verschillende stakeholders. Vanuit het gedachtegoed van empowerment werken we altijd op het niveau van de uitvoerend professional en de doelgroep.
Iedereen wil natuurlijk oud worden en dat op een gezonde manier. Belangrijk is dat je je oude dag als zinvol ervaart. Dus zinvol en gezond oud worden heeft ook aandacht in het werkveld: hoe kun je mensen zinvol en gezond oud laten worden in een wijk? Dit is niet alleen belangrijk voor de mensen zelf, maar ook voor het beheersbaar houden van alle zorgkosten. Bovendien is er grote arbeidskrapte in de ouderenzorg, en de voorspelling is dat dit alleen nog maar toeneemt.
Het is zaak om te koersen naar minder (betaalde) zorg voor ouderen. Daarom werken we vanuit de drie lectoraten samen: zorg, welzijn en sport. Hoe meer preventief, hoe gezonder en gelukkiger mensen oud worden en hoe minder de oude dag van mensen de samenleving kost.
Vaak zijn het naasten die zorg verlenen. Zij zijn vooraleerst partner, kind, ouder of vriend van de zorgvrager. Die relatie is de basis, niet de zorg. Zorgende naasten – en ook zorgvrijwilligers – zijn werknemer, vrijwilliger, moeder, vriend, sporter of kind van. Soms hebben ze zelf ook hulp of steun nodig, en zijn ze tevens zorgvrager.
De verschillende rollen die mensen vervullen zijn niet uit steen gehouwen, maar veranderlijk. Het is daarom belangrijk dat de wederzijdse verwachtingen tussen informele zorgers en beroepskrachten uitgesproken worden. Als dat niet gebeurt, kan rolambiguïteit ontstaan: onduidelijkheid over de rollen die mensen elkaar toeschrijven.
Het belang dat beroepsgroepen die actief zijn in de wijk – zoals sociaal professionals en zorgprofessionals – elkaar vinden en elkaars expertises gaan delen, wordt alleen maar groter. Juist in het sociaal werk staat het bevorderen van het sociaal functioneren van mensen, groepen en gemeenschappen centraal. Wijkgericht en netwerkversterkend werken – samen met bewoners en vrijwilligers – hoort bij het instrumentarium van deze beroepsgroep. Die kennis en ervaring kan nog veel meer gedeeld worden.
Hoewel de vermindering van regeldruk al jaren een opgave is die de sector zichzelf stelt, is er nog maar weinig veranderd. Voor een gelijkwaardig samenspel tussen professionals en de leefwereld moet regie gedeeld worden, maar regels en voorschriften staan in de weg. Regels die bedoeld zijn om de privacy te garanderen, misbruik te voorkomen en verantwoordelijkheden te borgen. Risicovermijding is koning: het voorkomen van wat fout kan gaan, wint het van wat goed of beter gaat als we regels loslaten.
"Soms tekenen we de uitkomsten van een onderzoek. En dat is dan weer een vertrekpunt voor vervolggesprekken met mensen met verschillende achtergronden, waardoor innovatieve ideeën ontstaan. We informeren mensen zo over wat er allemaal mogelijk is en zetten ze aan het denken.”
De leerateliers voeren we uit in samenwerking met de opleiding Social Work in Alkmaar en Haarlem. Onze onderzoekers zijn ook altijd docenten aan deze opleiding. Zo sluit ons onderwijs voortdurend aan bij de actualiteit van het werkveld en voeden we het curriculum van de opleiding met de bevindingen (rapportages, artikelen, producten, via actualiteitencolleges en symposia). Studenten zijn betrokken bij de leerateliers en ervaren wat het is om onderzoek te doen in het werkveld van het sociaal domein.
Per leeratelier willen we een artikel met onze bevindingen publiceren en actualiteitencolleges organiseren, waarin we de learned lessons delen met het werkveld.
Onze opgedane kennis en kunde willen we delen met het onderwijs. Dat doen we nu via het boek dat wij gaan uitgeven: Context Sensitief Werken in het sociaal domein. Daarin hebben we voorbeelden uit onze onderzoeken opgenomen. Dus wat we meemaken, de geleerde lessen, kunnen we verwerken in onderwijsmateriaal.
Vanuit de vele netwerken waarin de drie betrokken lectoraten uit de domeinen zorg, welzijn en sport/bewegen opereren, en gesprekken met afzonderlijke partners, ontstaan leerateliers waarin we specifieke vraagstukken oppakken. Deze leerateliers zijn onderzoeksgroepen die gezamenlijk een specifiek vraagstuk onderzoeken en de bevindingen uitwisselen.
Twee keer per jaar bespreken we in een Denktank Ouderen de actuele ontwikkelingen. Daarin nodigen we sleutelfiguren uit Noord-Holland uit voor bijeenkomsten waarin we bespreken wat er speelt op het gebied van ouderenzorg. Dit zijn directeuren-bestuurders van zorg-, welzijns- en sportinstellingen, burgers, vertegenwoordigers van cliëntenraden van instellingen, en senior ambtenaren van gemeenten die ouderenzorg in hun portefeuille hebben.
De eerste leerateliers zijn gestart, waarin de eerder genoemde themalijnen worden behandeld. Dit zijn de leerateliers:
“We moeten heel hard inzetten op preventie: gezonde en fitte ouderen die veel bewegen. Want we worden ouder en willen graag energiek en gelukkig blijven. Dat kan alleen door problemen te voorkomen.”
