Het sociaal domein is altijd in beweging. De regering stelt langetermijndoelen zoals meer samenwerking met het netwerk van burgers, het afbouwen van residentiële jeugdhulp en het beter aansluiten bij de leefwereld van cliënten. In de Werkplaats Sociaal Domein, waarvan er vijftien in Nederland zijn, leren we regionaal met elkaar hoe we deze doelen kunnen bereiken.
Organisaties en instellingen geven aan waar hun professionals zich in kunnen ontwikkelen, waar ze tegenaan lopen, en in leerateliers onderzoeken we wat er gebeurt en hoe professionals die transitie mogelijk kunnen maken. Professionals moeten bijvoorbeeld steeds meer samenwerken met de vertrouwde mensen om cliënten heen, niet zelf individueel deze ene cliënt begeleiden, maar kijken hoe je als professional kunt aansluiten bij de belangrijke mensen rondom een persoon en hoe je die kunt ondersteunen en stimuleren om zelf de problemen gezamenlijk op te lossen.
De Werkplaats Sociaal Domein is er om het leren en innoveren in het sociaal domein te stimuleren, te faciliteren en te begeleiden. Leren van en met elkaar dus.
Onze bevindingen vinden vervolgens hun weg naar de opleiding, waar we de professionals van de toekomst opleiden.
We hebben drie thema’s vastgesteld, waarover je hieronder meer leest. Met onze samenwerkingspartners bespreken we wat er specifiek in hun organisatie of gemeente speelt. Zo onderzoeken we met twee gemeentes (Hollands Kroon de organisatie Incluzio en Haarlem het samenwerkingsverband Buurts) hoe een nieuwe aanpak in het sociaal domein in te steken: Collectief Werken. Hoe werkt dat, wat gaat goed, wat kan beter?
We bespreken per leeratelier hoe we het vraagstuk gaan onderzoeken: via observaties, interviews en/of focusgroepen. Vaak sluiten we een leeratelier af met een actualiteitencollege, waarin we de learned lessons delen met een breder publiek in Noord-Holland. Deze colleges zijn vrij toegankelijk voor geïnteresseerden. Per keer wonen er 40 tot 100 personen de colleges bij.
Vaak is onze onderzoeksmethode participatief actieonderzoek. De onderzoeker loopt mee, of werkt soms zelfs mee in het werkveld en observeert. De beoogde verandering wordt al doorgevoerd en de onderzoeker bekijkt, observeert en bevraagt wat de situatie voor en na de verandering was, waar professionals tegenaan liepen en nu lopen. De uitkomsten worden gepresenteerd en bespreken we met elkaar, met het team professionals waarbij we onderzoek doen, en met de burgers zelf.
In de netwerkgesprekken die wij jaarlijks voeren met onze samenwerkingspartners bespreken we welke vragen er bij hen leven: wat horen zij, wat zien zij, wat merken zij? Daaruit hebben we onderstaande drie hoofdvraagstukken geformuleerd. Een vierde, algemene onderzoekslijn, is het inzichtelijk maken van wat sociaal werk eigenlijk waard is: de impact van het sociaal werk. We onderzoeken de vraagstukken, trekken er geleerde lessen uit en verspreiden de bevindingen.
Vraagstukken zijn vaak niet meer vanuit één discipline op te lossen, maar moeten integraal bekeken worden vanuit meerdere perspectieven: vanuit de medische hoek, maar ook de sociale hoek en soms ook vanuit woningcorporaties. De sociale hoek is al een hele diverse, waarin jeugd, ggz, verslaving, schulden, dementie, ouderen een rol spelen. Vaak zijn problemen niet enkelvoudig. Dat betekent dat de teams die de problemen aanpakken, samengesteld moeten zijn uit professionals vanuit meerdere expertises.
Hoe kun je in teams die zijn samengesteld vanuit diverse disciplines op een goede manier samenwerken, zodat de burger hier het meeste aan heeft? Dit is het vraagstuk waar wij met elkaar aan werken.
Bij contextgericht werken is het van belang om als sociaal professional niet alleen naar de individuele hulpvraag van een persoon te kijken, maar naar de context waarin iemand functioneert: het netwerk, het gezin, de omstandigheden, de buurt, de regels en de systemen van de maatschappij waarin mensen leven. En ook om te kunnen signaleren waar meer mensen tegenaan lopen; niet alleen dit ene individu.
Er is sprake van verticale polarisatie als de burger vervreemd raakt van de overheid. Deze themalijn doet onderzoek naar waar het wél goed gaat, de samenwerking tussen overheid en burgers, waar en hoe burgers wél tevreden zijn met hun overheid, of waar je als overheid op moet letten om burgers niet van je te laten vervreemden.
"Mooi om met de onderzoeker van Inholland te kijken naar hoe je je werk eigenlijk doet, waar het beter kan. Je creëert met elkaar tijd om stil te staan en te reflecteren op je werk. Een mooi en leerzaam traject!"
De leerateliers voeren we uit in verbinding met de opleiding Social Work in Alkmaar en Haarlem. Onze onderzoekers zijn ook altijd docent op deze opleiding. Zo sluit ons onderwijs voortdurend aan bij de actualiteit van het werkveld en voeden we met bevindingen (rapportages, artikelen, producten, via Actualiteitencolleges en symposia) uit leerateliers het curriculum van de opleiding. Studenten zijn betrokken bij de leerateliers en ervaren wat het is om onderzoek te doen in het werkveld van het sociaal domein.
Daarnaast gaan we een onderwijsboek over Contextsensitief werken publiceren. Dit boek dient voor de studenten van Social Work. In dit boek gaan we in op een basiscompetentie van een sociaal werker: oog hebben voor de context waarin burgers leven. Zo kan een sociaal werker bijvoorbeeld constateren dat een bepaalde regeling voor burgers niet effectief is. De sociaal werker kan dan in gesprek gaan met de gemeente(ambtenaar) om de regel aan te passen.
Vanuit de vele netwerken waarin het lectoraat Empowerment & Professionalisering opereert en gesprekken met afzonderlijke partners vormen we leerateliers waarin we een specifiek vraagstuk oppakken. Twee keer per jaar bespreken we in een Denktank de actuele ontwikkelingen.
Zo voeren Buurts Haarlem en Incluzio in Hollands Kroon een nieuwe methodiek Collectief Werken uit. Deze werkveldpartners hebben ons gevraagd te onderzoeken hoe die implementatie verloopt in de gemeentes, in de teams. Wat kan er beter en waar kunnen we van leren?
Gemeente Haarlemmermeer gaat binnenkort werken met een verbindingsambtenaar, die burgers die zijn afgehaakt gaat benaderen en de vertrouwensbreuk wil herstellen. Wij gaan meekijken hoe dit verloopt. Elke keer vinden de onderzoeken ook op metaniveau plaats: wat wordt bekeken, onderzocht, dienen zich nieuwe perspectieven aan waar we voortaan ook op zouden moeten letten? Zo blijven we leren en ontwikkelen met elkaar. Als lectoraat stimuleren we het leren en ontwikkelen in de regio in het sociaal domein.
Uit deze Werkplaats Sociaal Domein Noord-Holland 2023-2026 volgen diverse eindproducten. Dit gaat onder andere om diverse onderzoekspublicaties en -rapportages over de opgedane kennis in de leerateliers.
Daarnaast organiseren we actualiteitencolleges. In april draaide het college om ‘Collectief Tenzij’, en het college in mei ging deze over de Impact van Sociaal Werk.
Aan de hand van de inzichten dragen we daarnaast bij aan input voor de curricula van de opleiding Social Work.
