Het gaat heel slecht met insecten in Nederland. Een studie uit 2017 beschrijft hoe in 28 jaar tijd de biomassa aan insecten met 75% is afgenomen. Een oorzaak zouden zoonoses bij insecten kunnen zijn. Deformed Wing Virus (DWV) bijvoorbeeld komt voor bij honingbijen, hommels, wespen en nog vele andere insecten.
Bij honingbijen wordt sinds 1985 vele virussen overgebracht door een parasiet, de Varroamijt. Bij het verzamelen van stuifmeel op een bloem kan een virus van het ene insect overstappen op een ander insect. Zo'n zoonose van honingbij naar hommel leidt er toe dat bijvoorbeeld DWV-virussen zich aanpassen aan de nieuwe gastheer. De hommel krijgt een ander type DWV, potentieel pathogener. De rol van de Varroamijt in de pathogenese van zoonoses is nog niet goed bekend. De toename van virus overdracht door Varroa bij de honingbij kan wel eens leiden tot selectie van andere typen DWV, die veel pathogene schade bij andere insecten aanbrengen.
Het doel van dit project is om inzicht te krijgen in het belang van Varroa-bestrijding ten behoeve van de biodiversiteit van insecten.
We zijn een aantal jaren geleden al begonnen met de detectie en kwantificatie van virussen bij honingbijen met behulp van gewone PCR en qPCR. De laatste jaren doen we dit samen met Hanzehogeschool. Op dit moment is een onderzoeksaanvraag gepland voor het onderzoek naar de additionele virale pathogene schade door Varroa bij andere insecten dan honingbijen.
Bijenvirussen zijn niet anders dan humane virussen. Onderzoek aan deze virussen kan risicovrij door studenten gedaan worden. Tegelijk is het onderzoek volwaardig: PCR contaminatie, virusstamherkenning en fundamenteel virusonderzoek zijn problemen en vaardigheden waarmee een student in de latere beroepspraktijk ook te maken kan krijgen.
Daarnaast is het actueel: ook bij COVID-19 detectie krijgen studenten in het lab te maken met verschillende stammen van het virus.
De imkersverenigingen Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV) en Imkers Nederland (IN) ondersteunen dit onderzoek. Het overgrote deel van de aangesloten imkers maakt zich zorgen over biodiversiteit van insecten. De mogelijke schade die hun honingbijen via de Varroamijt kunnen aanbrengen aan de biodiversiteit van insecten is zo'n zorg.
We willen imkers en imkerverenigingen informeren over de potentiële meerwaarde van Varroabestrijding bij honingbijen voor de biodiversiteit van insecten. Bovendien kan het onderzoek van belang zijn voor het in hoge dichtheid plaatsen van honingbijen in natuurgebieden.
Penvoerder is Hogeschool Inholland, Hanzehogeschool Groningen en een aantal imkerverenigingen zijn partners. Gezocht wordt nog een producent van gehouden bijen.
Het belangrijkste resultaat is inzicht in het verloop van zoonoses bij insecten en dat zoonose's mogelijk een factor zijn van massale sterfte van insecten. Daarnaast is het misschien mogelijk om dit inzicht in het verloop van zoonoses ook voor bestrijding van humane zoonoses toe te passen.
