De bevolking van Nederland blijft de komende jaren groeien. Verwacht wordt dat de totale Nederlandse bevolking in 2030 ruim achttien miljoen mensen telt. Het aantal 65- en 80-plussers zal daarbij zowel in absolute als in relatieve zin sterk toenemen. Dit betekent dat de vraag naar ‘gepaste zorg’ de komende decennia alsmaar belangrijker wordt.
Aan de andere kant is er een groeiende krapte op de arbeidsmarkt in de zorgsector. Vacatures zijn lastig te vervullen en zorgprofessionals geven aan dat er, mede door de tekorten, sprake is van een te hoge werkdruk. In bepaalde grensregio’s moeten zorginstellingen sluiten door gebrek aan personeel.
Kan een zorgrobot de werkdruk van verpleegkundigen en verzorgenden verlagen? Kan een zorgrobot ondersteuning bieden aan ouderen bij het langer zelfstandig thuis wonen of aan revaliderende thuispatiënten? De opzet van onze projecten ten aanzien van de inzet van zorgrobotica proberen een antwoord te geven op deze vragen en is gericht op de ontwikkeling van de inzetbaarheid van zorgrobotica, in het werkveld en bij patiënten thuis.
De zorgrobotica-projecten van het lectoraat Robotica zijn doorlopend. Dat betekent dat continu nieuwe onderzoeken inzake verschillende aspecten van de zorgrobot worden uitgevoerd, door studenten van verschillende studierichtingen. Tijdens de eerste onderzoeken hebben studenten zich vooral bezig gehouden met de autonome aansturing van de robot en het optimaliseren van de grijpfunctie.
In 2019 hebben twee groepen van derdejaars verpleegkundigen onderzoeken uitgevoerd naar de mogelijke inzet van de zorgrobot voor revalidatiedoeleinden. In 2020 lag de nadruk op de ontwikkeling van een eerste module voor de directe inzetbaarheid van Robot Rose voor revalidatie doeleinden bij patiënten thuis. In 2021 werd er gewerkt aan de ontwikkeling van een Robot Safety Module om een zekere veiligheid van de robot in de nabijheid van mensen te kunnen garanderen.
Dit onderzoek werd gefinancierd door een KIEM-subsidie van de SIA. In 2022 hebben Techniek-studenten WTB, TI en ET samengewerkt met HBO-V én BFL studenten om robot ISHA verder te ontwikkelen. In 2023 staat samenwerking met mbo’s op de planning.
De huidige stand van zaken in de zorg: vergrijzing, de financiering van de zorg en de tekorten in zorgpersoneel. “Één op de vier mensen moet in de zorg werken om het zorgniveau dat we nu hebben te handhaven. Iedereen voelt aan dat dat niet haalbaar is”, stelt Margo van Kemenade, associate lector Robotica bij Hogeschool Inholland. Gelukkig kunnen zorgrobots bijspringen, weet Margo uit brede ervaring. In deze video vertelt Margo meer over dit project en de inzet van robots in de zorg.
De doelgroep voor deze robot zijn oudere revalidanten die een CVA hebben doorgemaakt met als gevolg een hemiplegie (halfzijdige verlamming). Deze doelgroep heeft baat bij dagelijks fysiotherapeutische oefeningen. Gezien het tekort in de zorg is het moeilijk om de revalidanten de zorg te bieden in de frequentie die zij op dat moment nodig hebben. De revalidanten zijn meestal niet in staat om zelfstandig naar de praktijk te komen.
Uit literatuur is gebleken dat ouderen lastig te motiveren zijn om oefeningen thuis zelfstandig uit te voeren. Ook ontbreekt dan vaak verantwoordelijk toezicht. Daarom werkt het lectoraat Robotica samen met studenten van verschillende domeinen en studierichtingen (Zorg en Techniek) aan de ontwikkeling van een zorgrobot die op den duur bij de revalidanten thuis geplaatst gaat worden. De robot gaat helpen bij het herinneren aan de oefeningen, bij het juist uitvoeren van deze oefeningen en de terugkoppeling daarvan naar de behandeld fysiotherapeut.
Ons uiteindelijke doel is dat robot ISHA ervoor gaat zorgen dat de therapietrouw én de correcte uitvoering van de oefeningen vergroot worden. De ontwikkeling van en onderzoek over robot ISHA wordt gedaan in samenwerking met het lectoraat Geriatrische revalidatie van Inholland en zorginstelling De Omring.
Robot Rose heeft tot doel de kwaliteit van zorg te verbeteren door:
Rose zal het grootste deel van de tijd autonoom functioneren. Als Rose echter niet weet wat ze moet doen (of hoe ze het moet doen), kan een getrainde operator de robot op afstand besturen. Deze combinatie van autonomie en afstandsbediening zal een robuuste robotwerking in complexe zorgomgevingen mogelijk maken. Robot Rose wordt voor onderzoeksdoeleinden beschikbaar gesteld door HIT.
Deze robot betreft een geautomatiseerd systeem dat mensen, die daar niet toe in staat zijn, zelfstandig uit bed kan tillen en zittend onder een automatische douche kan zetten. Deze nieuwe technologie wordt anno 2022 bij Omring als eerste zorgorganisatie in Nederland onderzocht. Het lectoraat Robotica onderzoekt deze technologie in samenwerking met zorgorganisatie Omring en Vilans (een kennisorganisatie voor zorg en ondersteuning). Het idee is dat het til- en douchesysteem van toegevoegde waarde is om de eigen regie en autonomie van cliënten te behouden en ook in de toekomst goede kwaliteit van zorg te kunnen bieden. Bovendien kan deze technologie mogelijk ook tijdwinst opleveren in het verpleeghuis en zou het bijvoorbeeld rugklachten kunnen voorkomen bij zorgmedewerkers.
Bij alle onderzoeksprojecten staat centraal dat de studenten en (docent)onderzoekers aan actuele vraagstukken uit het werkveld werken door het uitvoeren van projecten, stages en afstudeeropdrachten. Ook worden de verkregen nieuwe inzichten in het onderwijs geïmplementeerd en waar mogelijk gepubliceerd.
Toonaangevend voor onze zorgrobotica-projecten is dat het langlopende projecten zijn waar studenten en onderzoekers van verschillende domeinen (TOI, BFL EN GSW) samen met het werkveld aan innovatieve onderzoeken werken. Door deze cross-over raken de studenten vertrouwd met de multidisciplinaire aanpak van complexe en innovatieve maatschappelijke vraagstukken en werken zij aan een bijdrage voor een duurzame leefomgeving en een veerkrachtige samenleving.
Het opbouwen van een langdurige relatie met het werkveld staat bij het lectoraat centraal. De technische ontwikkelingen gaan snel. De feedback vanuit het werkveld is onmisbaar met betrekking tot de vraag met welke ontwikkelingen de patiënten of zij gebaat zijn.
Vanaf 2019 hebben we het werkveld heel actief bij onze projecten betrokken. Gesprekken met diverse professionals en de Innovatiegroep verpleegkundigen van de Noordwest Ziekenhuisgroep wezen uit dat de houding van de professionals met betrekking tot de inzet van een robot in het werkveld langzaam veranderd is van afwijzing naar acceptatie. Er is een verdergaande samenwerking tot stand gekomen met zorgorganisatie Omring. Men ziet de robot niet langer als een bedreiging voor zijn eigen werkzaamheden en erkent de mogelijkheden voor ondersteuning. Volgens het werkveld dient deze primair gericht te zijn op de ondersteuning van de patiënt in plaats van ondersteuning voor het zorgpersoneel en andere professionals. Hierbij staan sociale (vermaak)activiteiten en ondersteuning bij revalidatie thuis voorop. De vervolgonderzoeken zullen hierop gebaseerd zijn.
Alle onderzoeken binnen de zorgrobotica zijn erop gericht om samen met het werkveld de functionaliteit en inzetbaarheid van de diverse zorgrobots te optimaliseren. Er wordt getracht om de zorgrobots in fieldlabs uit te testen zodat implementatie in de praktijk realistisch wordt. Voor 2023 de komende jaren ligt het accent op verdergaande samenwerkingen met practoraten en zorginstellingen en de ontwikkeling van een prototype van robot ISHA.
