In februari maakte Bart Oostveen de planning voor het laatste studiejaar. Met nog een afrondende opdracht en de laatste modules, moest het lukken om in maart 2021 een Bachelor-degree Tuinbouw & Agribusiness van Hogeschool Inholland op zak te hebben. Toen kwam corona. Zijn plantenkwekerij De Zonnebloem in De Kwakel werd er compleet door overdonderd. Plots was de deeltijdstudie even helemáál uit beeld.
De hectiek kwam het bedrijf binnen gedenderd, gelijk met het afkondigen van de lockdown op 16 maart. Bestellingen werden massaal afgezegd, planten vernietigd en uitzendkrachten naar huis gestuurd. Er gebeurde van alles. Niks was meer zeker. Ondernemer Bart Oostveen maakte overuren. Om de schade, waar kon, te beperken, om in contact te blijven met klanten en naar oplossingen te zoeken, om de zorgen van medewerkers te erkennen, om het bedrijf overeind te houden.
Tijd vrijmaken voor de, vanaf half maart, opgestarte digitale lessen op de vrijdagmiddagen, was geen haalbare kaart. “Ik was bezig met damage-control; alle zeilen moesten worden bijgezet om de schade te beperken. Ik was vooral in contact met klanten. Die wisten evengoed niet waar ze aan toe waren. Er was zoveel onduidelijkheid bij iedereen. De hele keten was ontwricht. 90% van de producten kweken wij op order. Onze planten gaan de hele wereld over.
Toen Europa in maart in een intelligente lockdown ging, draaide in Amerika alles nog gewoon door. Maar een paar weken later lag het vliegverkeer naar de VS ineens stil. Nagenoeg alle orders waren gecanceld. Van het ene op het andere moment kwam de hele productie stil te liggen. Ondertussen liepen dertig vaste medewerkers rond, met hun eigen zorgen. Ook aan hen ging zorg en aandacht uit. Het managen van medewerkers en het bedrijf kreeg een heel nieuwe dimensie. De snel opeenvolgende adviezen van het RIVM en het inregelen van de social distance op het bedrijf, vroeg alle aandacht”, vertelt Oostveen.
Zo snel als de handel en productie stil kwamen te liggen, zo snel kwam alles begin mei weer op gang, toen Europa de controle enigszins terugkreeg. Oostveen: “Alle orders die zes weken daarvóór waren afgezegd, kwamen weer terug. En alle planten die we nog hadden kunnen overhouden, werden direct verkocht. Van het ene op het andere moment was het een gekkenhuis. De uitzendkrachten die we in maart naar huis hadden gestuurd, hadden we nu hard nodig, maar tijd om ze in te werken, was er niet. Alles bij elkaar kostte het veel energie.”
“De kennis die ik de afgelopen jaren heb opgedaan, heb ik ongetwijfeld benut, zoals skills over bedrijfs- en personeelsmanagement en communicatie.”
Het feit dat hij bijna alle modules van de hbo-opleiding al heeft doorlopen, heeft hem geholpen in deze tijd. Oostveen: “De kennis die ik de afgelopen jaren heb opgedaan, heb ik ongetwijfeld benut, zoals skills over bedrijfs- en personeelsmanagement en communicatie. Ik heb geleerd anders te kijken naar het bedrijf en mijn eigen rol. De opleiding leert je kritisch te zijn. Waar liggen de speerpunten, waar zijn we goed in, hoe willen we verder? Het geeft een soort van overview. En als je dan in zo’n beperkende situatie als een coronacrisis belandt, ja dan weet je dat de focus moet liggen op wat er toe doet en dat je andere dingen moet laten schieten.” De crisis heeft voor bepaalde bedrijfsaspecten een katalyserende werking gehad. Ontwikkelingen die in de planning stonden, zijn versneld doorgevoerd. “Sommige service-artikelen hebben we geschrapt uit het assortiment, zoals producten met weinig marge of met weinig toegevoegde waarde”, zo geeft hij aan. “Wat ik precies anders doe, daar kan ik niet de vinger op leggen, maar de kennis en ervaring die ik bij hogeschool Inholland heb opgedaan, is een verrijking. Ik denk dat ik rustiger door deze periode ben heen gegaan”, zegt de ondernemer.
Bart Oostveen ziet ook positieve effecten van de pandemie. “Deze crisis heeft misschien wel een nieuwe saamhorigheid gebracht. Iedereen was half maart natuurlijk in de stress. Hoe komen we hier met z’n allen uit? Wij zijn de laatste jaren bezig geweest met het opbouwen van partnerschappen met klanten, in goede en in slechte tijden. Dat gaat verder dan het leveren en kopen van stekjes. Het gaat ook om hoe kunnen we elkaar helpen. Een crisis werkt ook mee aan het vertrouwen in elkaar. Je merkt echt de behoefte aan duurzame relaties en de kracht die uitgaat van een open communicatie. ”
Het contact met medestudenten en met docenten van Hogeschool Inholland, lag het afgelopen half jaar op een laag pitje. Een enkele keer sloot Bart Oostveen aan bij een digitale meeting die was bedoeld voor de sociale binding met elkaar. Maar nu de rust in het bedrijf terug is, pakt Oostveen de studie weer op. De vertraging die hij heeft opgelopen, is niet in te halen. Het doel is nu om volgende zomer het diploma te behalen. En hoe gaat het inmiddels met het bedrijf? Oostveen kan opgelucht ademhalen. “Wij verwachten aan het einde van het jaar, de schade van het voorjaar, weer helemaal te boven te zijn.”
Sjoerd Nieboer is docent en leercoach bij de flexibele deeltijdopleiding Tuinbouw & Agribusiness van hogeschool Inholland. Sinds de corona-uitbraak in maart, is hij - meer nog dan voorheen - met studenten aan het meebewegen. Contact houden is belangrijker dan ooit. Zeker nu meerdere deelnemers hun studieplannen zien vertragen. “Maar het mooie van de flexibele opleiding is dat studenten zelf het studietempo kúnnen bepalen. Er zijn altijd redenen en omstandigheden waardoor mensen voor kortere of langere tijd de studie ‘on hold’ zetten. Het is best intensief om een Bachelor te doen naast je werk. De druk van een opleiding kun je er soms niet bij hebben. Een verhuizing, geboorte, overlijden, een pandemie... En ja, deze laatste gebeurde heel plotseling en hield iedereen tegelijkertijd in zijn greep. De coronacrisis heeft een enorme impact op bedrijven. Dan moet je alle zeilen bijzetten en de prioriteit geven aan je onderneming”, erkent Nieboer.
"In één keer moesten we alles digitaal doen."
Een crisistijd kan ook een tijd zijn van ontwikkelen en innoveren. Winston Churchill zei het al: ‘never let a good crisis go to waste.’ Het gold voor de ondernemers van de flexibele tuinbouwopleiding maar ook voor de hogeschool zelf. Sjoerd Nieboer kreeg er inspiratie door. “Natuurlijk was het behoorlijk schakelen in het onderwijs, maar we hebben de tijd ook aangegrepen om dingen te ontwikkelen”, zegt Nieboer. “In een keer moesten we alles digitaal doen. Dat is wennen, maar op zich past dat prima bij een deeltijdopleiding, waar studenten soms van ver moeten komen. De ervaring die we noodgedwongen hebben opgedaan met online onderwijs, heeft teweeggebracht dat we hierin ontwikkelkansen zien liggen. We werden van de gebaande paden getrokken, maar dat kan ook verfrissende ideeën en inzichten opleveren.”
Samen met Kasgroeit, ontwikkelde Inholland een nieuwe branche opleiding. Een praktische opleiding Glastuinbouw voor mensen met een MBO-3 niveau vooropleiding, als opstapje naar de Bachelor-graad. De nieuwe branche-opleiding is een wens vanuit de tuinbouwpraktijk en start 1 oktober als een pilot, bij een minimale deelname van tien cursisten. Via webinars worden geïnteresseerden geïnformeerd over deze brancheopleiding. De eerste aanmeldingen stromen al binnen...