Het lectoraat De Pedagogische Opdracht richt zich op de verbetering van de kwaliteit van het basisonderwijs, van de professionaliteit van de leraar en van de kwaliteit van het lerarenberoep.
"Onderwijs vervult een rol om kinderen en jongeren een veilige basis te bieden zodat ze kunnen floreren,” zegt Mascha Enthoven, lector De Pedagogische Opdracht. Het lectoraat werkt met leraren en schoolteams in het basisonderwijs en docententeams in het mbo en hbo omdat zij allen in onze snel veranderende samenleving een rol spelen in de vorming van leerlingen en studenten. Zij geven leerlingen en studenten aan elkaar door. En ieder van hen, ongeacht de specifieke levensbeschouwing, wil bijdragen aan het floreren van leerlingen en studenten. Het onderwijs kan het floreren van kinderen en jongeren vooruit helpen, en ook het hoofd bieden aan stressoren en risicofactoren als doel stellen. Juist ook in relatie tot de kernvakken zoals taal en rekenen.
Onderzoeksthema's
Het lectoraat De Pedagogische Opdracht heeft de volgende onderzoeksthema's die bovenstaande ambitie helpen vervullen:
Het lectoraat doet onderzoek naar de vraag wat dit van het onderwijs vraagt en op welke manier schoolteams dit in het primaire proces kunnen realiseren. Daarnaast vindt vorming plaats op talloze ongeplande momenten. Grip krijgen op deze momenten om vervolgens steeds beter sturing te kunnen geven aan deze momenten biedt ook veel perspectief voor het veerkrachtig helpen floreren van leerlingen en studenten. Centraal uitgangspunt hierbij is het bieden van perspectief op onderwijs dat bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren tot volwassenen die met plezier, kennis, kunde en gevoelens van verbondenheid en verantwoordelijkheid in de wereld staan.
Meer over de achtergrond en werkwijze van De Pedagogische Opdracht is visueel gemaakt in onderstaande afbeeldingen:
Lukt het om de schoonheid van het beroep van leraar weer zichtbaar te maken? Lukt het om vanuit het beroep een professioneel tegenwicht te bieden aan de eisen die de maatschappij stelt? En lukt het om leraren meer mogelijkheden te bieden om professioneel te groeien en hun rol te ontwikkelen? Mascha Enthoven, lector De Pedagogische Opdracht, benadert in haar lectorale rede deze vragen door de (pedagogische) opdracht van het onderwijs te formuleren binnen de invloed van het betrokken handelen van de leraar.
Een leraar is een pedagogisch professional. Als professional ben je zelfsturend: je stelt zelf doelen, monitort ze en stelt ze indien nodig bij. Een leraar doet dit op basis van de zorg die hij ervaart voor zijn leerlingen. Maar in het basisonderwijs krijgen leraren een externe maat opgelegd. Het gevolg is dat leraren geneigd zijn zich hierop te richten: ze willen dat hun kinderen het goed doen en dat zij het zelf goed doen. “Wat zij zelf – of wat zij als collectief – vinden dat goed onderwijs is, heeft te weinig aandacht. Dit kan uiteindelijk averechts werken in de ontwikkeling van leerlingen tot burgers die in onze samenleving floreren,” stelt Mascha Enthoven, lector van De Pedagogische Opdracht.
Hoe zetten het onderwijswerkveld en de Pabo-opleidingen van Inholland de drie functies van onderzoekend vermogen in? We onderzoeken samen met Pabo-opleidingen en werkveld op welke wijze deze functies beter zijn te benutten voor het opleiden en begeleiden van leraren en voor het ontwerpen van innovaties die de leraar werkelijk zal inzetten in het primaire proces. De functies die we onderscheiden, zijn: het effect van ervaringen in het primair proces op andere processen, collectieve reflectie op deze ervaringen, en benutting van wetenschappelijke kennis.
Persoonsvorming, de vorming van de persoonlijkheid, gebeurt de hele dag op allerlei momenten. Leraren staan voor de uitdagende taak in de ontmoeting met kinderen continu de afweging te maken wat goed, belangrijk, mooi of waar is en wat niet. Hoe leraren grip krijgen op deze persoonsvorming staat in dit onderwerp centraal. We onderzoeken de momenten in het primaire interactieproces waarop de leraar ervaart ‘vormend’ te handelen. Hiermee kunnen we bijdragen aan het verklaren en bewust maken van intenties en effecten van handelen zodat deze beter bespreekbaar worden in teams in relatie tot de pedagogische opdracht.
We onderzoeken de wijze waarop maatschappelijke thema’s als kansen(on)gelijkheid tot uiting komen in het proces van betrokken handelen in de schoolomgeving. We ondersteunen de systematische, collectieve teamreflectie op de individuele ervaringen van leraren met dit thema. Daarnaast begeleiden we ontwerponderzoek dat het instrumentarium van leraren vergroot zodat zij inzicht krijgen in het appel van specifieke leerlingen en de pedagogische opdracht voor deze leerlingen beter kunnen vervullen.
Goed reken-wiskundeonderwijs sluit aan bij de ontwikkeling van kinderen. Kinderen geven signalen af over hun ontwikkeling. Door deze signalen te ‘lezen’ kunnen leraren de ontwikkelingsbehoeften van kinderen afleiden en hun pedagogisch-didactisch handelingsrepertoire laten aansluiten bij deze ontwikkelingsbehoeften. Deze vaardigheid is te beschrijven als feedbackgeletterdheid. Om deze feedbackgeletterdheid te vergroten is het nodig dat (aanstaande) leraren structureel cycli doorlopen. Deze cycli omvatten het zien van signalen tijdens rekenen-wiskunde, het met behulp van collega's en wetenschappelijke bronnen interpreteren van deze signalen en het op basis hiervan aanpassen van het handelingsrepertoire. Wij onderzoeken de kenmerken en uitkomsten van een leeromgeving die deze cycli stimuleert en ondersteunt.
De vrijheid van onderwijs die in Artikel 23 van onze grondwet is vastgelegd, levert ook de afgelopen jaren discussie op. Hoe vrij zijn scholen in het uitdragen en overbrengen van hun religieuze en ideologische gedachtegoed? En hoe vrij zijn leerlingen op scholen met een duidelijke religieuze signatuur om af te wijken van dit gedachtegoed? Wat is de rol van de overheid als tussen de vrijheid van scholen en die van leerlingen wrijving ontstaat? Het lectoraat De Pedagogische Opdracht doet onderzoek naar de spanning die scholen met een sterke religieuze identiteit ervaren tussen vrijheid bieden en het vormen van kinderen in een bepaalde richting. Kennis over deze spanning draagt bij aan het politieke en maatschappelijke debat, gezien de continue discussie over vrijheid van onderwijs.
