Dit onderzoek geeft inzicht in hoeverre het volgen van het keuzedeel samenhangt met een verbeterde kwaliteit van studiekeuzeprocessen. Het studiekeuzeproces is te beschouwen als een proces van exploratie (het exploreren van verschillende keuzemogelijkheden) en commitmentvorming (het committeren aan een keuze). Het onderzoek heeft als doel in kaart te brengen welke ontwikkeling mbo’ers doormaken in hun studiekeuzeproces.
Het onderzoek gaat in op wat het beeld is van het hbo of de vervolgopleiding bij de kiezende mbo’ers, in welke mate zij bezig zijn uit te zoeken wat bij hen past en hoe sterk zij zich committeren aan hun keuze, zowel voorafgaand als na deelname aan het keuzedeel. De verwachting is dat deelname aan het keuzedeel de exploratie op de vervolgstudie kan bevorderen, ten gunste van een duidelijker beeld voorafgaand aan de studie, en daarnaast kan helpen bij het vormen van commitments ten gunste van een meer weloverwogen studiekeuze.
Belangrijk voor een succesvolle doorstroom zijn een doordachte studiekeuze en de ontwikkeling van hbo-studievaardigheden. Het onderzoek zoomt op deze aspecten in. Inholland richt zich op de studiekeuze en Hogeschool Rotterdam op studievaardigheden.
Met identiteitsontwikkeling als theoretisch uitgangspunt is in Cohort I en II met een mixed-methods onderzoeksdesign onderzoek verricht naar de ontwikkeling van exploratie (=uitzoeken, op pad gaan, uitvinden wat bij je past) en commitment (je verbonden voelen met) in dat studiekeuzeproces. Er was op het mbo een meting voorafgaand en na het keuzedeel, en nog een meting na de start op het hbo.
In september 2020 zijn we gestart met Cohort III van dit onderzoek waarin we inzicht willen verkrijgen in de uitvoering van en de ervaring met de onderdelen van het doorstroomprogramma MHBO om te komen tot het ontwerpen van verbeteracties met betrekking tot studiekeuze en studievaardigheden. We hebben daarvoor interviews afgenomen onder docenten, studenten, coördinatoren en projectleiders van dit MHBO traject. Kortom, met alle betrokkenen bij MHBO doorstroomprogramma.
Sinds enkele jaren is de trend waarneembaar dat zo’n 15% van de eerstejaars het hbo verlaat in het eerste jaar, en binnen het eerste jaar nog eens 20% switcht naar een andere studie binnen het hbo (Herweijer & Turkenburg, 2016). Dit wijst enerzijds op een suboptimale aansluiting van onderwijsprogramma’s tussen het mbo en hbo, anderzijds op problematische keuzeprocessen van jongeren die mogelijk willen doorstromen naar een vervolgopleiding. In haar Kamerbrief over het hoger onderwijs van december 2019 schrijft de minister dat het economisch domein zowel in het mbo als in het hbo een grote sector in studentaantallen is, maar dat het ook de sector is met het hoogste uitval- en switchpercentage (Van Engelshoven, 2019). Daarbij bestaan ook zorgen in het mbo over het arbeidsmarktperspectief van een deel van de economisch-administratieve opleidingen.
Tegelijkertijd lijken deze opleidingen juist een emanciperende rol te vervullen, want relatief veel mbo-studenten uit het economisch domein stromen door naar het hbo. Echter, ook een relatief groot deel is minder succesvol en valt uit. Om deze tendens te doorbreken is in 2017 een ontwerp gemaakt voor een doorstroomprogramma MHBO en vervolgens door de vijf Rotterdamse mbo- en hbo-instellingen Albeda College, Zadkine, Scheepvaart- en Transportcollege, Hogeschool Rotterdam en Hogeschool Inholland ontwikkeld en gezamenlijk vormgegeven.
Het unieke aan dit project is dat we met twee hogescholen en drie ROC's uit de regio samenwerken, met allemaal hetzelfde doel voor ogen: een soepele doorstroom van mbo naar hbo.
Een aantal voorlopige conclusies, op basis van twee afnames (voor en na het keuzedeel):
